Dieta przy zespole jelita drażliwego (IBS)

Co można jeść mając zdiagnozowany zespół jelita drażliwego?

Nawyki żywieniowe przy IBS. Co można spożywać będąc na diecie z powodu zespołu jelita drażliwego? / Fot.: m3.healio.com.Nawyki żywieniowe przy IBS. Co można spożywać będąc na diecie z powodu zespołu jelita drażliwego? / Fot.: m3.healio.com.
Zespół jelita drażliwego (IBS) jest jedną z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego, charakteryzującą się przewlekłymi bólami brzucha, wzdęciami oraz nieregularnymi wypróżnieniami. Chociaż dokładne przyczyny IBS są wciąż nieznane, uznaje się, że jest to zaburzenie czynnościowe jelit, które może być wynikiem nadwrażliwości jelitowej, zaburzeń motoryki jelit oraz nieprawidłowego funkcjonowania osi mózg-jelita.

Leczenie IBS jest złożone i obejmuje różne strategie, z których jednym z najważniejszych elementów jest odpowiednia dieta. W artykule tym przedstawimy, jakie produkty warto włączyć do diety, a jakich należy unikać, aby złagodzić objawy związane z tym schorzeniem.

Patofizjologia IBS

Zanim przejdziemy do omawiania zaleceń dietetycznych, warto zrozumieć podstawowe mechanizmy związane z IBS. Zespół jelita drażliwego jest wynikiem interakcji między układem pokarmowym, układem nerwowym i układem immunologicznym.

Osoby z IBS często wykazują zwiększoną wrażliwość jelitową, co może prowadzić do nadmiernej reakcji na bodźce, takie jak pokarm, stres czy zmiany w mikrobiomie jelitowym. W wyniku tego dochodzi do zaburzeń motoryki jelit, które objawiają się bólami, wzdęciami, biegunką lub zaparciami.

Rola diety w leczeniu IBS

Dieta odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu objawami IBS. Odpowiedni dobór produktów spożywczych może pomóc w łagodzeniu dolegliwości, a także poprawie jakości życia osób cierpiących na to schorzenie.

Warto zauważyć, że reakcja na różne pokarmy może się różnić w zależności od osoby, dlatego dieta powinna być dostosowana indywidualnie, a wszelkie zmiany w diecie powinny być wprowadzane stopniowo i pod kontrolą specjalisty.

Zasady diety przy IBS

  1. Zwiększenie spożycia błonnika – ale z uwagą na rodzaj błonnika

Błonnik pokarmowy odgrywa istotną rolę w regulacji funkcji jelit. W przypadku IBS zaleca się jednak ostrożność w jego doborze, ponieważ niektóre rodzaje błonnika mogą nasilać objawy, zwłaszcza w postaci wzdęć i gazów. Istnieją dwa główne typy błonnika: rozpuszczalny i nierozpuszczalny.

  • Błonnik rozpuszczalny (znajdujący się w owocach, warzywach, owsie, roślinach strączkowych) jest bardziej polecany dla osób z IBS, ponieważ pomaga w łagodzeniu biegunki i zmniejsza nadmierną aktywność motoryczną jelit.
  • Błonnik nierozpuszczalny (obecny w pełnoziarnistych produktach zbożowych, orzechach, nasionach) może być trudniejszy do strawienia i u niektórych osób nasila objawy IBS, zwłaszcza w przypadku zaparć.
  1. Dieta low FODMAP

Dieta low FODMAP, czyli dieta uboga w fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole, stała się jednym z najczęściej stosowanych podejść w leczeniu IBS. FODMAP to grupa węglowodanów, które są trudne do strawienia i fermentują w jelitach, prowadząc do wzdęć, gazów i innych objawów. Ograniczenie spożycia tych składników może pomóc w złagodzeniu objawów u wielu osób z IBS. W diecie low FODMAP należy unikać takich produktów jak:

  • Czosnek, cebula
  • Nabiał (mleko, sery)
  • Owoce takie jak jabłka, gruszki, mango
  • Nasiona roślin strączkowych
  • Słodziki typu sorbitol, mannitol
  1. Ograniczenie tłuszczu

W przypadku IBS osoby cierpiące na biegunki mogą zauważyć, że spożycie dużej ilości tłuszczu pogarsza objawy. Tłuszcze zwierzęce i tłuszcze trans są szczególnie problematyczne, ponieważ mogą zwiększać wydzielanie soków żołądkowych oraz spowalniać opróżnianie żołądka, co przyczynia się do uczucia pełności i wzdęć. Z tego względu zaleca się ograniczenie spożycia tłuszczów, zwłaszcza w postaci tłustych mięs, smażonych potraw i fast foodów.

  1. Probiotyki i prebiotyki

Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które, jeśli są spożywane w odpowiednich ilościach, mogą przyczynić się do poprawy zdrowia jelit. U osób z IBS, suplementacja probiotykami może pomóc w regulacji mikrobiomu jelitowego i złagodzeniu objawów, zwłaszcza wzdęć, bólu brzucha i zaburzeń wypróżnień. Produkty takie jak jogurty probiotyczne, kefiry, a także suplementy diety zawierające szczepy Lactobacillus czy Bifidobacterium mogą być korzystne.

Polecamy również:  Owsianka fit na wodzie z budyniem - dobra na początek dnia lub pożywny popołudniowy deser!

Prebiotyki, czyli substancje, które wspomagają rozwój pożytecznych bakterii w jelitach, również odgrywają rolę w poprawie mikrobiomu jelitowego i mogą pomóc w stabilizacji objawów IBS. Prebiotyki znajdują się w produktach takich jak cebula, czosnek, banany czy por.

  1. Regularne posiłki i unikanie przejadania się

Niezwykle istotne w diecie osób z IBS jest przestrzeganie regularności posiłków oraz unikanie przejadania się. Zbyt duże ilości pokarmu mogą powodować rozciąganie żołądka, co wpływa na nasilenie objawów. Małe, częste posiłki (np. 4-6 dziennie) mogą być korzystne, pomagając utrzymać prawidłową motorykę jelit.

Dieta low FODMAP przy IBS. / Fot.: becompleat.pl.
Dieta low FODMAP przy IBS. / Fot.: becompleat.pl.

Przykładowe menu dla osoby z IBS

Śniadanie
  • Owsianka na mleku roślinnym (np. migdałowym) z dodatkiem nasion chia, jagód i banana (bogata w błonnik rozpuszczalny)
  • Zielona herbata lub napar z rumianku (działa kojąco na układ trawienny)
Obiad
  • Grillowana pierś z kurczaka lub tofu
  • Gotowana quinoa
  • Gotowane warzywa (np. marchew, cukinia, brokuły)
  • Dressing z oliwy z oliwek i cytryny
Kolacja
  • Zupa krem z dyni lub marchewki (bez cebuli i czosnku)
  • Sałatka z liści szpinaku, awokado, ogórka i pomidora
  • Mała porcja ryżu basmati lub kaszy jaglanej

Kilka słów podsumowania

Dieta jest niezwykle ważnym elementem w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Choć nie ma jednej uniwersalnej diety, która sprawdzi się u każdej osoby z IBS, istnieje wiele zaleceń, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia.

Polecamy również:  Czy kobieta w ciąży może jeść maliny?

Niezbędne jest dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb pacjenta, a także wdrożenie zasad, które sprzyjają zdrowiu jelit. Przede wszystkim warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby dobrać odpowiednią strategię żywieniową.

Włączenie do diety produktów bogatych w błonnik rozpuszczalny, ograniczenie FODMAP, tłuszczów oraz produktów, które mogą powodować nadmierne fermentowanie w jelitach, to podstawowe zasady, które mogą przynieść ulgę w przypadku IBS.

Zespół jelita drażliwego. Jaka dieta, zioła i suplementy w IBS. Butik Diet [Video]

FAQ o diecie przy zespole jelita drażliwego (IBS)

  1. Czym jest zespół jelita drażliwego (IBS)?

    Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekłe zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego, które objawia się bólami brzucha, wzdęciami, zaparciami lub biegunkami. Przyczyny IBS nie są do końca znane, ale wiąże się je z nadwrażliwością jelitową, nieprawidłową motoryką jelit oraz zaburzeniami mikrobiomu jelitowego.

  2. Jak dieta wpływa na objawy IBS?

    Dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów IBS. Zmiany w diecie mogą pomóc w regulacji motoryki jelit, zmniejszeniu wzdęć, bólu oraz poprawie częstotliwości i konsystencji wypróżnień. Dobór odpowiednich produktów spożywczych, takich jak błonnik rozpuszczalny, probiotyki czy dieta low FODMAP, może przyczynić się do złagodzenia objawów.

  3. Co to jest dieta low FODMAP?

    Dieta low FODMAP to dieta uboga w fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole. FODMAP to węglowodany, które są słabo trawione i fermentują w jelitach, prowadząc do wzdęć, gazów i bólu brzucha. Dieta ta jest często stosowana w leczeniu IBS, ponieważ pomaga zredukować objawy związane z fermentacją w jelitach. Produkty bogate w FODMAP to m.in. czosnek, cebula, jabłka, gruszki, produkty mleczne i słodziki typu sorbitol.

  4. Jakie pokarmy powinniśmy jeść, aby złagodzić objawy IBS?

    • Błonnik rozpuszczalny – obecny w owocach (np. bananach, jagodach), warzywach (np. marchew, cukinia), owsie i roślinach strączkowych (w małych ilościach).
    • Produkty bogate w probiotyki – jogurty, kefiry, kombucha, które wspomagają równowagę mikrobiomu jelitowego.
    • Mało tłuszczu – unikaj tłustych mięs, fast foodów i smażonych potraw, które mogą nasilać objawy.
    • Owoce i warzywa niskie w FODMAP – np. pomidory, papryka, cukinia, winogrona, truskawki.
    • Produkty pełnoziarniste – w umiarkowanych ilościach, takie jak kasze, ryż basmati, quinoa.
  5. Jakich pokarmów unikać, mając IBS?

    • Czosnek i cebula – zawierają duże ilości FODMAP i mogą powodować wzdęcia i bóle brzucha.
    • Mleko i produkty mleczne – zawierają laktozę, która jest trudna do strawienia przez osoby z IBS.
    • Rośliny strączkowe – takie jak fasola, soczewica i groch, które mogą powodować gazy i wzdęcia.
    • Słodziki i alkohole cukrowe – np. sorbitol, mannitol, ksylitol, które są fermentowane w jelitach i mogą nasilać objawy.
    • Tłuste potrawy – smażone jedzenie, fast food oraz tłuste mięsa mogą zwiększać objawy w IBS.
  6. Czy dieta low FODMAP jest trudna do stosowania?

    Dieta low FODMAP wymaga początkowego etapu eliminacji produktów wysokich w FODMAP, co może być trudne, ponieważ wiele popularnych produktów spożywczych (np. mleko, cebula, czosnek, niektóre owoce) jest na liście do wykluczenia. Jednak po 4-6 tygodniach eliminacji następuje faza wprowadzania, w której stopniowo dodaje się pojedyncze pokarmy, aby sprawdzić, które z nich powodują objawy. Warto konsultować się z dietetykiem, aby skutecznie przeprowadzić tę dietę.

  7. Czy muszę całkowicie rezygnować z błonnika, mając IBS?

    Nie, nie należy całkowicie rezygnować z błonnika. Błonnik pokarmowy jest ważny dla zdrowia jelit, ale istotne jest, aby wybierać odpowiednie rodzaje błonnika. Błonnik rozpuszczalny (obecny w owocach, warzywach, owsie, nasionach chia) jest łagodniejszy i bardziej sprzyjający zdrowiu jelit w porównaniu z błonnikiem nierozpuszczalnym, który może pogarszać objawy IBS, zwłaszcza w przypadku zaparć.

  8. Czy probiotyki pomagają w leczeniu IBS?

    Tak, probiotyki mogą pomóc w regulacji mikrobiomu jelitowego i poprawie objawów IBS. Zawierają one korzystne bakterie, które wspomagają trawienie i mogą redukować wzdęcia oraz bóle brzucha. Suplementy probiotyczne, a także produkty spożywcze takie jak jogurty probiotyczne, kefiry czy kiszonki, mogą mieć pozytywny wpływ na objawy IBS. Warto jednak skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.

  9. Czy stres wpływa na moje objawy IBS?

    Tak, stres może znacząco wpłynąć na nasilenie objawów IBS. Oś mózg-jelito, czyli komunikacja między układem nerwowym a przewodem pokarmowym, jest bardzo wrażliwa na stres. W sytuacjach stresowych może dojść do nasilenia objawów takich jak ból brzucha, wzdęcia czy zmiany w rytmie wypróżnień. Ważne jest, aby oprócz diety zadbać także o techniki radzenia sobie ze stresem, takie jak medytacja, joga, relaksacja, czy regularna aktywność fizyczna.

  10. Czy muszę stosować dietę przez całe życie?

    Dieta przy IBS nie zawsze musi być restrykcyjna przez całe życie. Wiele osób z IBS odkrywa, które pokarmy wywołują objawy, i po jakimś czasie może je spożywać w umiarkowanych ilościach. Kluczem jest unikanie tzw. „wyzwalaczy”, które wywołują objawy, oraz dostosowanie diety w zależności od indywidualnych potrzeb.


Źródła publikacji:
(1) https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/co-jesc-przy-zespole-jelita-drazliwego/
(2) https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/zespol-jelita-nadwrazliwego-ibs-cz-2-zalecenia-zywieniowe-znaczenie-probiotykoterapii-i-diety-low-fodmap/
(3) https://supermenu.com.pl/blog/dieta-w-zespole-jelita-drazliwego-ibs-zasady-i-zalecenia/
(4) https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/dieta-i-zalecenia-zywieniowe-w-zespole-jelita-drazliwego-ibs/

By Katarzyna Skrzycka

42-letnia redaktorka z wieloletnim doświadczeniem w pracy nad treściami lifestyle'owymi, a także związanymi ze zdrowiem i urodą. Pasjonatka literatury i zagadnień związanych z rozwojem osobistym, na portalu dla kobiet tworzy artykuły, które inspirują, edukują i wspierają czytelniczki w ich codziennych wyzwaniach.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *